|
Pijn, angst en stress bij vissen
Kunnen vissen pijn, angst en stress ervaren? Een zeer belangrijke vraag, aanzien dit voor een groot deel bepalend is voor de omgang met vis.
Geen enkel wetenschappelijk onderzoek kan onomstotelijk bewijzen dat vissen pijn, angst en stress kunnen ervaren. Dit geldt echter niet alleen voor vissen, maar voor vrijwel alle dieren. Het probleem is dat bovengenoemde gevoelens subjectieve ervaringen zijn en daardoor niet objectief – wetenschappelijk – aangetoond kunnen worden. De vraag of bijvoorbeeld een hond pijn, angst en stress kan ervaren zal daardoor altijd een onbeantwoord blijven.
Ondanks dat het ervaren van pijn, angst en stress niet te bewijzen is, kan het wel aannemelijk gemaakt worden dat bepaalde dieren deze gevoelens kunnen ervaren. In 1991 heeft het Comité over Pijn en Stress in Laboratorium Dieren een drietal criteria opgesteld om te bepalen of (proef)dieren pijn, angst en stress kunnen ervaren:
- Er bestaan anatomische en psychologische overeenkomsten met de mens
- Prikkels die voor hen onaangenaam zijn worden vermeden
- De werking van pijnstillers kan worden vastgesteld
 Duits onderzoek heeft aangetoond dat deze criteria ook opgaan voor de meeste vissen. Verder hebben Schotse wetenschappers onlangs geconcludeerd dat wanneer bij forellen bijengif en azijnzuur in hun lippen gespoten werd, zij zich anders gingen gedragen. Niet alleen vertoonden de dieren tekenen van stress, maar ze aten ook minder en namen liever zacht voedsel dan iets met harde stukjes.
Ook ander onderzoek maakt het aannemelijk dat vissen pijn, angst en stress kunnen ervaren. Dit wordt ook door de Nederlandse overheid erkend, die in haar beleidsnota “De waarde van vis” (maart 2002) aangeeft dat er minimum welzijnseisen voor vis moet komen, met name ten aanzien van de vangst- en dodingsmethoden.
|
|
Dodingsmethoden
De manier waarop vissen gedood worden is in hoge mate bepalend voor de mate van lijden. Het doden van vissen is op dit moment niet wettelijk geregeld; het 'Besluit doden van dieren' dat het doden van dieren wettelijk regelt, maakt namelijk een uitzondering voor vissen. De Raad voor Dieraangelegenheden stelt in zijn advies 'Criteria voor dodingmethoden voor paling en meerval' van 20 mei 2003 dat vissen net als andere gewervelde dieren pijn, angst en stress kennen en dat in bepaalde situaties het welzijn van de vissen wordt aangetast. Daarom is er volgens de Raad geen reden om vissen een andere plaats in de wetgeving te geven dan andere gewervelde diersoorten. Hieronder worden de in Nederland gebruikte dodingsmethoden kort toegelicht.
Verstikking
Anders dan veel mensen denken gaat een vis niet snel dood wanneer hij op het droge gebracht wordt. Haringen zijn bijvoorbeeld pas tot na 35 minuten gestikt, kabeljauwen en wijtingen tot na 60 minuten. Tongen en schollen doen er nog langer over. Zij zijn na ongeveer 4 uur pas dood.
 Strippen
Het strippen houdt in dat de vis levend wordt opengesneden om de organen en het bloed te verwijderen. De vis gaat hierdoor echter niet onmiddellijk dood. Haringen, tongen en scharren kunnen hierna nog tot 10, respectievelijk 30 en 35 minuten in leven blijven. Schollen houden het maximaal 50 minuten uit.
Verstikking samen met strippen
Deze dodingsmethode houdt in dat de vissen eerst gedurende 7 tot 20 minuten 'stikken' in de lucht, waarbij ze dus niet doodgaan omdat hun hersenen intact blijven. Vervolgens worden ze, nog levend, ontdaan van hun organen en bloed. Ze leven dan nog 10 tot 30 minuten totdat de dood intreedt.
Neksnede
Deze dodingsmethode wordt speciaal bij palingen toegepast. De paling krijgt een snee achter de kop waardoor het ruggenmerg wordt doorgesneden. De zuurstoftoevoer naar de kop blijft echter intact waardoor het dier niet doodgaat. Wanneer daarna het dier wordt opengesneden en van zijn organen ontdaan wordt, gebeurt dit dus mogelijk bij bewustzijn.
Doodkruipen
Bij deze methode wordt over de levende paling zout gestrooid waardoor de huid ontslijmd wordt. De paling vertoont langdurig heftige zwembewegingen om het zout te ontvluchten. Dit zoutbad heeft op de huid van de paling een effect dat is te vergelijken met brandwonden bij de mens. Bovendien beschadigt het zout de kieuwen. Een uiterst pijnlijke methode dus. Wanneer de paling tenslotte ophoudt te bewegen, is hij nog niet dood, maar hij wordt dan wel van zijn organen ontdaan.
Helaas zijn er nog steeds palingvissers die de vissen doden met behulp van een zoutbad. Zodoende kan er meer filet geoogst worden omdat er minder brandvlekken aanwezig zijn. Bij grotere bedrijven wordt de paling machinaal gedood, met behulp van stroomstoten. Soms worden vissen überhaupt niet gedood, maar worden alleen te consumeren delen ervan gesneden, waarna de vis weer wordt teruggegooid. Haaienvinnen zijn hier een voorbeeld van. Het wordt hoog tijd dat de overheid ingrijpt en eisen stelt aan de te gebruiken dodingsmethoden.
www.dierenarts.wordpress.com
 Slachten van kweekvissen wordt humaner
In Netwerk zegde het Productschap Vis vanavond toe ‘binnen enkele maanden’ paling, meerval en tilapia op viskwekerijen te verdoven voor de slacht. Wetenschappelijk onderzoek in opdracht van de Europese Commissie wijst uit, dat vissen ook pijn, angst en stress ervaren.
Paling wordt levend in een zoutbad gegooid. Het zout verwijdert de slijmlaag en opperhuid van de paling en veroorzaakt ernstige brandwonden. Tilapia wordt levend ingevroren, met een langzame dood tot gevolg. Meerval wordt in ijs gelegd, waarna ze half levend worden opengesneden om de ingewanden te verwijderen.
Dierwetenschappers verkozen in 2005 de gruwelijke slachtmethode van vissen als het ergste dierenleed in de vee- en vissector, erger nog dan de onverdoofde biggencastratie en legbatterijen
Hoe vervelend ook, soms kan een vis beter uit zijn lijden verlost worden. Er gaan verschillende verhalen de ronde over de methoden daarvoor, hieronder wat wel en niet kan.
Voor de duidelijkheid: onderstaande tekst is géén mening. Er circuleert over het internet door een dierenarts onderschreven tekst. Daarin lijkt het onderdompelen in kokend water een goede methode te zijn. Dat is NIET juist. De dierenarts gaf aan dat dat om een misverstand ging. Onderstaande informatie is deels van dierenarts Peter Werkman overgenomen. Er zijn meer dodingsmethoden, maar deze zijn niet vermeld om e.e.a. praktisch, relatief veilig en goedkoop (hooguit een paar euro) te houden.
Methoden
Verkeerde dodingsmethoden:
- onderdompelen in heet water
- in een bakje water in de koelkast of vriezer plaatsen
- door het toilet spoelen
- vergiftigen met ammoniak of CO2
- alle andere methoden met een prachtige uitleg
Juiste dodingsmethoden:
- toedienen overdosis verdovingsmiddel
- met een harde klap doodslaan, hard tegen een hard oppervlak gooien
Voor de zekerheid ná de klap of verdoving:
- achter de kop doorsnijden van de wervelkolom
- invriezen
Verdovingsmiddel
Onderstaande middelen worden gebruikt om vissen te verdoven. Een overdosis van zo'n middel kan ervoor zorgen dat een vis niet meer uit zijn verdoving ontwaakt.
- kruidnagelolie (eugenol)
- benzocaïne
- 2-phenoxy-ethanol
Deze stoffen zijn bij de apotheek te koop, er kunnen zoet- en zout-, warm- en koud-watervissen mee verdoofd/ge-euthanaseerd worden.
Dosering: - kruidnagelolie: doe 0,5 ml. kruidnagelolie in een liter aquariumwater en los dit goed op. Doe de vis(sen) in het water: binnen enkele minuten zijn ze dood.
- benzocaïne: los 5 gram benzocaïne op in 25 ml. aceton. Vraag eventueel aan de apotheker dit voor je te doen. Voeg van deze oplossing 2 ml. bij 1 liter aquariumwater in een bakje en doe de vis(sen) erin. Binnen enkele minuten zijn de vissen dood.
- los 5 ml. 2-phenoxy-ethanol op in 1 liter aquariumwater. Meng goed, tot de vloeistof is opgelost. Doe de vis(sen) in het water: binnen enkele minuten zijn ze dood.
Kruidnagelolie en 2-phenoxy-ethanol zijn olie-achtige stoffen die niet goed oplossen. Dit gaat makkelijker door de bestanddelen in een afgesloten fles goed door elkaar te schudden.
Laat de vis(sen) voldoende lang in de verdovingsvloeistof, dit om zeker te zijn dat de dood is ingetreden. Dode vissen bewegen niet en reageren niet op aantikken of aanraking. De kieuwdeksels bewegen niet, de vissen gaan ondersteboven, scheef of op hun zij drijven. Ze zakken naar de bodem en kunnen in een later stadium gaan drijven.
Als je bang bent dat de vissen nog kunnen bijkomen, kan het zekere voor het onzekere worden genomen en kan de vis worden ingevroren.
Voor zover ik heb begrepen behoren de genoemde stoffen niet tot gevaarlijke stoffen en kunnen ze verdund met water door de gootsteen gespoeld worden.
|
